Czas pracy osoby niepełnosprawnej – czy możliwe są nadgodziny?
Zawarcie umowy o pracę z osobą niepełnosprawną daje pracodawcom wiele korzyści, więc chętnie zatrudniają oni pracowników z orzeczeniem o lekkim czy umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Jednak zawarcie stosunku pracy z taką osobę wiąże się z pewnymi ograniczeniami. Dotyczą one między innymi czasu pracy
Podstawową zasadą wynikającą z art. 15 ustawy o rehabilitacji jest to, że czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Są to normy sztywne. Pracownik kodeksowy może w jednym tygodniu pracować np. od poniedziałku do soboty, tj. 48 godzin.
W przypadku osoby niepełnosprawnej taki rozkład czasu jest niedopuszczalny, gdyż nie może ona pracować dłużej niż 5 dni w tygodniu po 8 godzin. Dotyczy to jednak tylko osób z lekkim stopniem niepełnosprawności, gdyż norma czasu pracy osób z umiarkowanymi i znacznym stopniem jest obniżona do 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.
Ta informacja musi znaleźć się w warunkach zatrudnienia, którą pracodawca zobowiązany jest wręczyć pracownikowi w ciągu 7 dni od podjęcia zatrudnienia.
Osobie z lekkim stopniem niepełnosprawności nie wolno pracować więcej niż 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Natomiast osoba z umiarkowanym lub znacznym stopniem nie może pracować więcej niż 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo. Są to normy sztywne, a nie przeciętne.
Jak wiadomo, nadgodziny nie są planowane i może się zdarzyć, że z powodu awarii lub szczególnych potrzeb pracodawcy pracownik musi zostać w pracy dłużej. Nie dotyczy to jednak osób z orzeczeniem o niepełnosprawności. Takie osoby nie mogą pracować ani w nadgodzinach, ani w porze nocnej. Przepis ten nie dotyczy jednak osób zatrudnionych przy pilnowaniu mienia. Niepełnosprawni zatrudnieni w pozostałych zakładach pracy mogą pracować w nadgodzinach, o ile sami wystąpią do pracodawcy z propozycją zastosowania wobec nich norm Kodeksu pracy, a pracodawca wyśle ich na badania.
Pracownicy z orzeczeniem o niepełnosprawności mogą pracować w nadgodzinach jedynie, gdy są zatrudnieni przy pilnowaniu mienia lub gdy lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne lub lekarz sprawujący opiekę wyrazi na to zgodę.
Podobnie jak w przypadku nadgodzin, również wydłużenie norm dobowych z 7 do 8 godzin i tygodniowych z 35 do 40 godzin jest dopuszczalne w przypadku pracy przy pilnowaniu mienia lub na wniosek pracownika za zgodą lekarza.
W sytuacji, gdy w umowie o pracę z osobą legitymującą się umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności nie będzie zapisów o skróconej normie dobowej i tygodniowej, będzie to naruszenie przepisów o czasie pracy. W takiej sytuacji pracownikowi, który powinien mieć normę 7 godzin dziennie, za każdą ósmą godzinę dziennie będzie przysługiwało prawo do wynagrodzenia w wysokości 1/7 dziennego wynagrodzenia wynikającego z umowy oraz dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych. Potwierdził to w swoim uzasadnieniu Sąd Najwyższy (III PK 51/05).
Niekiedy zdarza się, że pracownik nie poinformuje w momencie zatrudnienia pracodawcy o tym, że posiada stopień niepełnosprawności i taki dokument zostaje przekazany dopiero po kilku miesiącach pracy.
Zgodnie z art. 20c ustawy o rehabilitacji, osobie z niepełnosprawnością przysługują uprawnienia pracownicze od dnia, od którego taka osoba została wliczona do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych, a więc od momentu przedstawienia pracodawcy orzeczenia potwierdzającego stopień niepełnosprawności.
Autor: Sandra Wardecka
