Zwolnienia grupowe pracowników

Rozwiązanie umowy o pracę (zwolnienie) jest to ustanie stosunku pracy łączącego strony. Rozwiązanie umowy o pracę następuje na zasadzie:

• porozumienia stron;
• oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia;
• oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia;
• upływu czasu na jaki została zawarta;
• z dniem ukończenia pracy, dla której została zawarta.

Zwolnienia grupowe odbywają się z przyczyn niezależnych od pracowników. Pracodawcy często nie mają innego wyjścia, jak cięcie kosztów. Wtedy najczęściej zwalniają swoich pracowników lub też wycofują się z rynku.
Należy pamiętać, że to pracodawca ponosi pełną odpowiedzialność za zwolnienia grupowe.

Ze zwolnieniem grupowym mamy do czynienia, kiedy wypowiedzenie umowy obejmuje:

• 10 pracowników – kiedy firma zatrudnia mniej niż 100 osób;
• 10% pracowników – kiedy w firmie pracuje od 100 do 300 osób;
• 30 pracowników – kiedy firma zatrudnia ponad 300 osób.

Pracownikom należy wypowiedzieć umowę o pracę w czasie nieprzekraczającym 30 dni, a także musi ono nastąpić z przyczyn, które nie dotyczą pracowników. Pracownicy, którzy stracili pracę w wyniku zwolnień grupowych mogą liczyć na odprawę miesięczną, co reguluje art. 8 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Wedle niej, wysokość odprawy jest zależna od ilości przepracowanego czasu u danego pracodawcy. 

Pracownikowi, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:

• jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
• dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
• trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

Istotną informacją jest to, że odprawa nie może przekroczyć 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w momencie wypowiedzenia umowy przez pracodawcę. 

Pracownikami, którzy nie muszą obawiać się o nagłą utratę pracy są:

• kobiety w ciąży, bądź przebywające na urlopie macierzyńskim;
• osoby, którym zostały cztery lata do otrzymania świadczenia emerytalnego;
• osoby przebywające na urlopie wypoczynkowym, bądź nieobecni w pracy z innego usprawiedliwionego powodu;
• osoby, które zostały powołane do służby wojskowej;
• osoby, sprawujące funkcje obywatelskie, bądź społeczne (m.in. inspektor pracy, członek specjalnego zespołu negocjacyjnego).

W przypadku, w którym pracodawca nie zwalnia swoich pracowników z powodu likwidacji czy upadłości jego firmy, nie może wypowiedzieć umów o pracę wyżej wymienionym grupom osób. Może ewentualnie zmienić im warunki płacy oraz pracy. 

Jeżeli chodzi o pracowników przebywających na zwolnieniu chorobowym , także nie mogą otrzymać wypowiedzenia o pracę w trakcie zwolnień grupowych. Reguluje to ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. 

Pracodawca ma prawo rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia swojemu podwładnemu, kiedy:

• jego niezdolność do pracy trwa dłużej niż trzy miesiące;
• jego niezdolność do pracy trwa dłużej niż łączny okres otrzymywania z tego powodu wpływów finansowych, zasiłku, a także świadczeń rehabilitacyjnych przez pierwsze trzy miesiące;
• w momencie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z przyczyn innych niż te wymienione wyżej oraz trwające dłużej niż jeden miesiąc.

W sytuacji, w której w ciągu roku od zwolnienia do pracodawcy zgłosi się pracownik, który był u niego wcześniej zatrudniony, pracodawca ma obowiązek przyjąć go z powrotem. Może zatrudnić taką osobę w czasie 15 miesięcy od momentu wypowiedzenia umowy o pracę. Zabronione jest natomiast zatrudnianie innej osoby na stanowisko pracownika, pozbawionego pracy na mocy zwolnień grupowych. Pracodawca łamie wtedy przepisy zawarte w ustawie o zwolnieniach grupowych. Jeśli pracodawca nie zatrudni osoby, której przysługiwało w takiej sytuacji pierwszeństwo, pracownik ma prawo żądać nawiązania stosunku pracy, a także odszkodowania.

Autor: Sandra Wardecka