Kiedy pracownik może zrezygnować z urlopu wychowawczego?

Urlop wychowawczy to uprawnienie przysługujące pracownikom posiadającym co najmniej 6-miesięczny staż pracy. Do stażu wlicza się okres zatrudnienia zarówno u obecnego,  jak i u byłych pracodawców. Wymiar urlopu wynosi 36 miesięcy, przy czym jeden rodzic może otrzymać maksymalnie 35 miesięcy. 1 miesiąc przeznaczony jest dla drugiego z opiekunów. 

Podczas korzystania z omawianego uprawnienia pracownik nie otrzymuje ani wynagrodzenia od pracodawcy, ani też świadczeń z ubezpieczenia chorobowego – urlop ten jest całkowicie bezpłatny. W tym przypadku pracownik podlega ubezpieczeniom emerytalno-rentowym, a składki na nie są w całości finansowane ze środków pochodzących z budżetu państwa.

Najczęściej pracownicy składają wnioski o urlop wychowawczy w pełnym możliwym do wykorzystania wymiarze, czyli 35 miesięcy. Często okazuje się jednak, że jest to zbyt długi okres pozostawania bez środków.
Wtedy możliwa jest rezygnacja z urlopu wychowawczego:

• w dowolnym czasie – o ile pracodawca wyrazi na to zgodę; za uprzednim zawiadomieniem pracodawcy – co najmniej 30 dni przed planowanym powrotem.

Przepisy nie określają formy, w jakiej powinno nastąpić zgłoszenie rezygnacji z urlopu wychowawczego. Najbezpieczniej jest to jednak zrobić na piśmie.
Ważne, aby dokument zawierał:

• imię i nazwisko pracownika;
• informację o rezygnacji z urlopu wychowawczego;
• dane dziecka, na które został udzielony urlop;
• okres, na jaki pierwotnie wnioskowano o urlop;
• informację o chęci powrotu do pracy i planowanej dacie jej podjęcia;
• datę i podpis pracownika.

Czy pracodawca może odrzucić rezygnację z urlopu wychowawczego?

Informacja o rezygnacji z urlopu wychowawczego płynąca od pracownika jest dla pracodawcy wiążąca. Wynika to z art. 186 (3) Kodeksu pracy, który nie przewiduje w tej kwestii innych wymogów formalnych, jak tylko zawiadomienie przełożonego. Pracodawca ma jedynie możliwość niewyrażenia zgody na powrót przed upływem 30 dni od otrzymania informacji. Po tym terminie podwładny powinien zostać dopuszczony do pracy na dotychczasowym stanowisku. Jeśli nie jest to możliwe, wówczas na stanowisku równorzędnym lub też innym, ale odpowiednim do posiadanych przez tę osobę kwalifikacji zawodowych. Wynagrodzenie po przystąpieniu do pracy nie może być niższe od pensji przysługującej w dniu podjęcia pracy.

W sytuacji gdy po powrocie z urlopu wychowawczego pracownik odmówi podjęcia pracy na innym stanowisku (mimo że będzie ono dostosowane do jego kwalifikacji, a wynagrodzenie nie będzie niższe niż przed urlopem) bez podania konkretnych przyczyn, pracodawca ma prawo rozwiązać z nim umowę bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy. Natomiast jeżeli to pracodawca nie dopuści pracownika do pracy w terminie 30 dni od dnia otrzymania zawiadomienia, pracownik może domagać się powrotu do pracy, a także stosownego wynagrodzenia za czas pozostawania w gotowości do pracy – zastosowanie znajduje tu art. 81 § 1 Kodeksu pracy.

Rezygnacja z urlopu wychowawczego nie obliguje pracownika do podjęcia pracy w pełnym wymiarze. Zgodnie z art. 1867 Kodeksu pracy po powrocie z urlopu wychowawczego pracownik ma możliwość złożenia wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy (nie więcej niż do ½ etatu) w okresie, w którym mógłby korzystać z urlopu wychowawczego. Dokument taki powinien zostać złożony pracodawcy na piśmie, na co najmniej 21 dni przed planowanym podjęciem pracy w niższym wymiarze. Jeżeli pracownik złoży wniosek bez zachowania terminu, wówczas pracodawca powinien obniżyć wymiar czasu pracy nie później niż z upływem 21 dni od dnia złożenia wniosku.

Pracownik może wykorzystać urlop wychowawczy w pięciu częściach. Co do zasady rezygnacja z urlopu wychowawczego nie powoduje utraty możliwości użytkowania pozostałego urlopu, pod warunkiem że pracownik zrealizował mniej niż pięć jego części oraz nie zakończył się rok, w którym dziecko osiągnęło 6. rok życia.

Rezygnacja z urlopu wychowawczego jest możliwa w dowolnym terminie, pod warunkiem że pracodawca wyrazi na to zgodę. W innym przypadku pracownik może wrócić do pracy po 30 dniach od złożenia odpowiedniego dokumentu, który jest wiążący dla zakładu pracy. Po powrocie pracownik posiada wiele uprawnień przewidzianych w przepisach, dlatego na taką sytuację warto się odpowiednio przygotować.

Autor: Sandra Wardecka