Nadgodziny w dzień wolny – jak je liczymy do wynagrodzenia

Sobota jest przeważnie dniem wolnym od pracy, co wynika z rozkładu czasu pracy. Niekiedy jednak zachodzi konieczność polecenia pracownikowi wykonywania pracy w sobotę. Praca ta niesie za sobą możliwość wystąpienia nadgodzin w dzień wolny.
Kodeks pracy dopuszcza również nadgodziny w sobotę. Jest to dopuszczalne w razie:

• prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
• szczególnych potrzeb pracodawcy.

Praca w nadgodzinach w sobotę stanowi praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy.

Zgodnie z przepisami prawa pracy pracownikowi, który ze względu na okoliczności uzasadniające pracę w nadgodzinach wykonywał pracę w dniu dla niego wolnym od pracy, czyli w sobotę, przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy udzielony pracownikowi do końca okresu rozliczeniowego, w terminie z nim uzgodnionym, jak wynika z  z art. 1513 k.p.

Jak wynika z powyższego przepisu, praca w nadgodzinach  w sobotę jest przewidziany tylko odbiór dnia wolnego do końca okresu rozliczeniowego.  Nie ma natomiast wzmianki o rekompensacie w formie pieniężnej

Należy pamiętać, że cały dzień wolny przysługuje bez względu na to, ile pracownik przepracował godzin w wolną od pracy sobotę. Jeśli wykonywał on pracę np. przez 3 godziny, ma prawo do całego dodatkowego dnia wolnego.

Jeżeli pracodawca nie udzieli pracownikowi dnia wolnego w zamian za pracę w wolną sobotę, musi liczyć się z konsekwencjami. Kara za wykroczenie przeciwko prawom pracownika  wynosi od 1000 zł do 30 000 zł, co wynika z art. 281 pkt 5 k.p.

Za pracę w sobotę udziela się dnia wolnego. Niekiedy jednak może nastąpić wyjątkowa sytuacja, w której pracodawca nie będzie miał możliwości udzielenia pracownikowi dnia wolnego za pracę wykonywaną
w sobotę. Wówczas konieczne jest wypłacenie pracownikowi wynagrodzenia za pracę w ten dzień.
W takiej sytuacji nieudzielnie dnia wolnego od pracy nie jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika.

Przykład 
Pracownikowi polecono wykonanie pracy w wolną sobotę, obejmuje jednomiesięczny okres rozliczeniowy. Jak się okazało, właśnie ta sobota była dla pracownika ostatnim dniem okresu rozliczeniowego. W związku z tą sytuacją pracodawca nie mógł udzielić dnia wolnego za pracę wykonaną w sobotę, dlatego wypłacił wynagrodzenie.

Szczególna sytuacja, w której pracodawca nie będzie miał również możliwości oddania dnia wolnego w zamian za pracę w sobotę, może mieć miejsce w razie choroby pracownicy trwającej do końca okresu rozliczeniowego.

W sytuacji, w której pracodawca nie ma możliwości oddania dnia wolnego za nadgodziny w sobotę, dochodzi do przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy. W takiej sytuacji oprócz normalnego wynagrodzenia pracownik otrzymuje również dodatek w wysokości 100% za każdą godzinę pracy.

Dla przypomnienia warto podkreślić, że czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym (art. 129  § 1 k.p.).

Jak liczyć nadgodziny w dzień wolny – sobota?

Nasuwa się również pytanie, jak należy postąpić w przypadku, gdy pracownik wykonywał pracę w wolną sobotę przez więcej niż 8 godzin.
Jeżeli praca w sobotę spowoduje przekroczenie dobowej normy czasu pracy, pracownikowi należy się z tego tytułu dodatek do wynagrodzenia w wysokości 50% wynagrodzenia za każdą godzinę pracy ponad 8 godzin (art. 1511 § 1 pkt 2 k. p.).

Zgodnie z powyższym za czas przepracowany w ramach ośmiu godzin pracodawca jest zobowiązany do oddania pracownikowi dnia wolnego. Gdy czas jego pracy przekroczy 8 godzin, za te dodatkowe godziny ma prawo do dodatku. Oczywiście, nic nie stoi na przeszkodzie, by pracownik odebrał czas wolny za nadgodziny.

Autor: Sandra Wardecka