Doba pracownicza – jak ją rozliczyć?

Doba pracownicza, czyli kolejne 24 godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy (art. 128 § 3 Kodeksu pracy).

Definicja została wprowadzona nowelizacją ustawy Kodeks pracy z 14 listopada 2003 roku. Pojęcie doby pracowniczej nie jest ściśle związane z potocznym znaczeniem słowa „doba”, przez które rozumiemy dobę astronomiczną, rozpoczynającą się każdej nocy o godz. 00:00.

Najprostszy sposób liczenia doby pracowniczej to ten dla stałych godzin pracy. Jeżeli np. pracownicy rozpoczynają pracę codziennie o 08:00, to o tej porze zacznie się doba pracownicza, trwająca następne 24 godziny. Kolejnego dnia o 08:00 rozpoczyna się kolejna doba itd. Nie zawsze jednak zakończenie jednej doby pracowniczej będzie równoznaczne z rozpoczęciem kolejnej, zwłaszcza gdy stosuje się system czasu pracy dostosowany do „nieregularnej” specyfiki pracy zakładu.


Przykład

Pracownik pracuje w następujących godzinach, poniedziałek 9-17; środa i czwartek 10-18 oraz w piątek w godziach 11-19. U tego pracownika doba pracownicza w poniedziałek i wtorek rozpoczyna się o godz. 9 i trwa przez następne 24 godziny, ale doby w środę i czwartek rozpoczynają się o 10, natomiast w piątek – o 11. Pomiędzy 9 i 10 w środę oraz 10 i 11 w piątek występują tzw. godziny bezdobowe.

Jeżeli pracownik rozpocznie pracę w czasie trwania poprzedniej – jeszcze niezakończonej – doby pracowniczej, może dojść do przekroczenia norm czasu pracy, a także do obowiązku wypłaty przez pracodawcę dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych. Istnieją jednak wyjątki od tej reguły, na co warto zwrócić uwagę.

Przykład

Pracownik otrzymuje grafik, wedle którego w poniedziałek ma pracować w godzinach 10-17, a we wtorek w godzinach 9-17.

Jak widać na przykładzie, naruszona zostaje doba pracownicza. Nadgodziny jednak nie zostaną naliczone, ponieważ sumaryczny czas wykonywania pracy w dobie rozpoczynającej się w poniedziałek o godz. 10 wynosi 8 godzin (poniedziałek od 10:00 do 17:00 = 7 godzin pracy oraz wtorek od 09:00 do 10:00 = 1 godzina pracy w tej samej dobie; łącznie 8 godzin).

Gdyby jednak ten sam pracownik pracował w poniedziałek od 10:00 do 18:00, a we wtorek od 09:00 do 17:00 (w oba dni po 8 godzin), wówczas miałoby miejsce naruszenie doby pracowniczej. Należałoby naliczyć dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych. W przypadku pracy w nocy, w niedzielę i święta, a także w dni wolne od pracy udzielone pracownikowi w zamian za pracę w święto, dodatek wynosi 100 %. W pozostałe dni jest to 50 % zasadniczego wynagrodzenia.

Warto pamiętać, że łamanie doby pracowniczej – nawet pomimo poprawnego naliczenia i opłacenia dodatków – jest wykroczeniem. Dokładniej mówiąc, planowanie harmonogramu pracy w sposób z góry naruszający te przepisy, stanowi wykroczenie pracodawcy przeciwko prawom pracowniczym.



Jeżeli jesteś zainteresowany rozliczaniem czasu pracy w systemie temu dedykowanym, zapraszamy do kontaktu.

Autor: Sandra Wardecka