Brak szczepienia na COVID-19,a zwolnienie pracownika

Ostatni rok zdecydowanie nie należał do najłatwiejszych dla polskich przedsiębiorców i tym samym dla pracodawców. Wiele branż na skutek lockdownu poniosło znaczne straty finansowe. Nic więc dziwnego, że pracodawcy robią, co mogą, aby resztką sił zapewnić funkcjonowanie swoich przedsiębiorstw, tym samym zapewniając bezpieczeństwo zatrudnienia swoim pracownikom. Szczególnie pracodawcy, których spotkało całkowite lub częściowe zamknięcie poprzez wykrycie wirusa u pracowników, wiedzą, jak duże jest to zagrożenie dla firmy.

W związku z powyższym wielu pracodawców wpadło na pomysł, aby wymagać od pracowników poddanie się szczepieniom na COVID-19. Aktualne przepisy nie dają im jednak narzędzi do podejmowania takich decyzji.

Czy szczepienie na COVID-19 jest obowiązkowe?

Wraz z nowym rokiem rozpoczął się narodowy program szczepień przeciwko COVID-19. We wszystkich podawanych komunikatach wyraźnie podkreśla się jednak, że są one dobrowolne i bezpłatne. Oznacza to, że szczepienia na COVID-19 nie zostały wpisane do rejestru szczepień obowiązkowych. Tym samym decyzja o poddaniu się szczepieniu przeciwko COVID-19 należy wyłącznie do każdej osoby indywidualnie.

Pracodawca nie ma obecnie narzędzi ani podstawy prawnej, w myśl której mógłby skierować pracownika na szczepienia przeciwko COVID-19. Jednak pozostaje pytanie, czy można wymagać takiego szczepienia od pracownika, którego się zatrudnia. Pracodawca nie może wskazać bezpośrednio jako przyczynę zwolnienia brak szczepienia na COVID-19. Przede wszystkiem dlatego, że brak szczepienia na COVID-19 nie jest absolutnie żadnym wykroczeniem pracownika. Pracownik nieposiadający szczepienia nie łamie przepisów (ani swoich obowiązków pracowniczych, ani obowiązków wynikających z przepisów o BHP). Ponadto brak szczepienia nie może być również pośrednią przyczyną rozwiązania umowy z pracownikiem. Zwolnienie pracownika z powodu braku szczepienia na COVID-19 może być uznane za dyskryminację pracownika ze względu na jego poglądy.

Rozmowa kwalifikacyjna – pytanie o szczepienie

Ani rekruter, ani przyszły pracodawca na rozmowie rekrutacyjnej nie mogą zadawać pytań, które są pytaniami z tzw. zakresu danych wrażliwych. Do takich pytań zaliczamy m.in. pytania o poglądy polityczne, wyznanie wiary, orientację seksualną, ale także wszelkie pytania dotyczące stanu zdrowia. Pytanie o szczepienie przeciwko COVID-19 jest pytaniem niedozwolonym, ponieważ dotyka osobistych przekonań pracownika lub bezpośrednio odnosi się do jego stanu zdrowia.

Przepisy prawa pracy chronią pracownika przed dyskryminacją ze strony pracodawcy. W sytuacji kiedy pracownik zostanie zwolniony z pracy za brak szczepienia na COVID-19 nie musi się z tym zgadzać. W takim przypadku pracownik może wnieść sprawę do sądu pracy i pozwać pracodawcę o dyskryminację. Aktualnie nie ma jeszcze orzecznictwa sądowego w tym zakresie, ponieważ nie zapadł ani jeden wyrok w takiej lub podobnej sprawie. Eksperci prawa pracy wskazują jednak, że w takich lub podobnych sytuacjach przesłanki mogą wskazywać na korzyść pracownika.

Pracownik może wnieść sprawę do sądu o dyskryminację ze względu na brak szczepienia na COVID-19 nie tylko w przypadku kiedy zostanie zwolniony, ale także wtedy, gdy z tego powodu nie będzie otrzymywał takich benefitów jak inni pracownicy (np. premii).

Jeśli pracownik udowodniłby, że został zwolniony za brak szczepienia na COVID-19, co jest jawną dyskryminacją, będzie mógł starać się o swoje roszczenia:

• odszkodowanie – w kwocie równej do wysokości poniesionej szkody, jednak nie niższej niż minimalne wynagrodzenie (2800 zł w 2021 roku);
• zadośćuczynienie – z powodu cierpienia psychicznego lub uszczerbku na zdrowiu psychicznym;
• dopełnienie czynności potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia prawa.

Natomiast jeśli pracownik wygra proces o bezpodstawne rozwiązanie umowy przez pracodawcę, wówczas może starać się o:

• odszkodowanie;
• przywrócenie do pracy – w tym przypadku pracownikowi będzie przysługiwało wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy.

Jeżeli jesteś zainteresowany rozliczaniem czasu pracy w systemie temu dedykowanym, zapraszamy do kontaktu.

Autor: Sandra Wardecka